Dialog ponad podziałami - jak włączać ludzi do działania dla dobra wspólnego, mimo różnic i konfliktów?

Odpowiedzią może być dialog jako metoda poznawania wzajemnych potrzeb i wypracowywania wspólnych rozwiązań. We wrześniu miałam przyjemność odwiedzić Norwegię i poznać wiele osób i organizacji, które wykorzystują dialog jako metodę pracy ze społecznościami lokalnymi. Wyjazd studyjny był częścią programu „Aktywni Obywatele”, w którym uczestniczę, reprezentując Stowarzyszenie M-LAB oraz Miasto Konin. Z tej wizyty wyciągnęłam wiele cennych wniosków, które mogę wykorzystać w moich własnych działaniach, i chciałbym się nimi z wami podzielić.

Po pierwsze: Blisko społeczności

Fizyczne umiejscowienie siedziby organizacji w ich otoczeniu jest ważne. Lokalizacja ta umożliwia prowadzenie programów dotarcia bezpośrednio do indywidualnych członków społeczności, co jest kluczowe dla skutecznego działania. W procesie dialogu istotne jest projektowanie i realizowanie rozwiązań razem z tą społecznością, biorąc pod uwagę jej konkretne potrzeby.

W Oslo w dzielnicy Homlia poznaliśmy osoby pracujące w NærmiljøkontorRudshøgda - Biurze Sąsiedzkim Rudshøgda, które działa z ramienia administracji publicznej Nustrand Południe. Ta dzielnica stawia czoła wielu wyzwaniom społecznym. Jej mieszkańcy reprezentują różne narodowości, mówią różnymi językami i wyznają różne religie. Pochodzą głównie z Azji, Afryki i Wschodu. Muszą zmagać się z problemami takimi jak rasizm, trudności w szkole oraz wysoki poziom przestępczości.

Biuro Rudshøgda mieści się w jednym z mieszkań na parterze budynku, i zupełnie nie przypomina typowego urzędu. Jest otwarte dla wszystkich, z salą spotkań i warsztatami. Jego działalność koncentruje się na angażowaniu społeczności lokalnej w działania na rzecz dobra ogółu. Zasobami, które wykorzystują w swoich inicjatywach, są otaczająca przyroda, morze, lasy i przede wszystkim ludzie. Wspólnie z mieszkańcami zaprojektowali i zbudowali plac zabaw dla dzieci oraz park z ogrodem społecznym.

Biuro skupia się także na poprawie bezpieczeństwa w dzielnicy, redukcji przestępczości i zwalczaniu narkomanii wśród młodzieży. Tworzą sieć pracowników społecznych SaLTO, z którymi regularnie się spotykają i rozwiązują problemy w procesie dialogu. Regularność spotkań odgrywa kluczową rolę, gdyż to wówczas rozpoczyna się proces zdobywania doświadczenia i wiedzy. Na takich spotkaniach omawiane są metody pracy, omawiane spory między członkami sieci oraz razem poszukiwane rozwiązania.




Po drugie: Budowanie zaufania

Budowanie znaczących i bliskich relacji jest kluczowe. To one tworzą fundament zaufania i zachęcają ludzi do uczestnictwa w organizowanych wydarzeniach i aktywnościach. Niezbędne jest indywidualne poznanie członków społeczności jako jednostek, by czuli się szanowani i docenieni.

Tak samo blisko społeczności znajduje się Centrum Bjørndal, w którym również pracują pracownicy administracji Oslo, z Wydziału ds. dotarcia do lokalnej społeczności. Jest to centrum wolontariatu, działań kulturalnych i spotkań lokalnej społeczności o różnym pochodzeniu etnicznym. Dowiedzieliśmy się, że w tej społeczności kluczowe jest budowanie relacji inaczej ludzie nie przyjdą na organizowane dla nich wydarzenia i aktywności. „Jeśli ci ufam, jeśli spojrzysz na mnie, poznam cię i poczuję się szanowany, może przyjdę na zajęcia”. Słynny sonet "Nowy Kolos" Emmy Lazarus, umieszczony na spiżowej tablicy na cokole Statui Wolności, ukazuje wizję tego, jak organizatorzy tego miejsca pragną być traktowani i odbierani przez tych, którzy przybywają tutaj, często będąc w poczuciu, że są niechciani, niekompetentni lub niekochani.

Nowy kolos

Nie niczym grecki gigant ze spiżu odlany,
Ze stopami po obu stronach morskiej toni,
Młoda, mocna kobieta, trzymająca w dłoni
Pochodnię, stanie dumnie u portowej bramy.
A światło jej pochodni to piorun schwytany,
Ucieczka Uciśnionych jej imię, bo chroni.
Głosi ona gościnę wszystkim, co pogoni
Uszli i przybywają do krain nieznanych.
„Stare kraje, swą dawną zachowajcie chwałę”
Wykrzykuje bez przerwy niemymi wargami
„Dajcie mi tylko swoich biednych tłumy całe,
Obejmę ich gościnnie mymi ramionami.
Przyślijcie mi bezdomnych gromady niemałe,
Dla nich podnoszę lampę nad portu wodami.

Autorka: Emma Lazarus, 1883 r.
Tłumaczenie: Wiktor Jarosław Darasz

Centrum jest urządzone jak połączenie domu i przytulnej kawiarenki, z wygodnymi kanapami, okrągłymi stolikami i słoneczną kuchnią, w której przybyli goście mogą poczuć się komfortowo. Profesjonalizm osób prowadzących to miejsce oraz ich głęboka świadomość celów i strategii działania zrobiły na mnie ogromne wrażenie. Są oni gotowi do refleksji, ewolucji swojego podejścia i otwarci na zmiany, jeśli tylko sytuacja tego wymaga. Wierzą, że różnorodność członków społeczności stanowi źródło nowych możliwości.




Po trzecie: Dążenie do czegoś a nie przeciwko czemuś, pomimo, a może właśnie z powodu niewyobrażalnej tragedii

W działaniach należy dążyć do czegoś pozytywnego, a nie jedynie przeciwdziałać negatywnym aspektom. Istotne jest stawianie jasnego celu, który pokazuje, jak ma wyglądać pozytywna przyszłość, i tworzenie nowej kultury opartej na dialogu. W ten sposób wzmacniamy demokrację i przeciwdziałamy ekstremizmowi.

Odwiedziny w Centrum Edukacyjnym Utoya podczas naszej wizyty studyjnej było najbardziej poruszającym elementem całego wyjazdu. Głęboko wstrząsnęły mną ślady tragicznych wydarzeń, które miały miejsce na Utoya 22 lipca 2011 roku, atak na młodzież, w którym straciło życie 66 młodych ludzi oraz trzech opiekunów. Jednocześnie byłam pod ogromnym wrażeniem wysiłku jaki włożyli ci, którzy przetrwali, aby uczcić pamięć ofiar i wyciągnąć naukę z tej niewyobrażalnej tragedii.

Dla wielu rodzin i ocalałych nie było łatwe, aby zgodzić się na kontunuowanie działalności w miejscu śmierci ich bliskich, dzieci, kolegów i koleżanek. Jednak proces dialogu, który został podjęty, doprowadził do stworzenia miejsca, które nie tylko w poruszający sposób upamiętnia tragiczne wydarzenia, ale także stanowi ośrodek edukacyjny dla przyszłych pokoleń, promujący pokój, demokrację i prawa człowieka, aby zapobiec podobnym tragediom i aktom ekstremizmu w przyszłości.

Personel centrum nie skupia się wyłącznie na ekstremizmie, ale uczy młodzież i dorosłych pracujących z nią, jak prowadzić dialog, jak żyć razem w społeczeństwie, jak tworzyć kulturę dialogu. W takiej kulturze przypadki zachowań przemocowych mogą być wykrywane i ujawniane na wczesnym etapie, a odpowiednie reakcje podejmowane już od najmłodszych lat. W wyniku ataku wielu młodych ludzi zaangażowało się w demokrację i działalność polityczną na rzecz pokoju i demokracji. Centrum edukacyjne Utoya tworzy przestrzeń, w której młodzi ludzie odkrywają swoją rolę w społeczeństwie oraz metody wpływu które mają na rzeczywistość, działając na rzecz pokoju w codziennych sytuacjach, reagując na przykład na mowę nienawiści.










Po czwarte: Szukanie wspólnego rozwiązania

Dialog jest ważny, ponieważ tworzy przestrzeń do poznawania siebie nawzajem i zrozumienia swoich potrzeb. Nie polega on na debatowaniu nad tym, kto ma rację, lecz na budowaniu wspólnego zrozumienia i wypracowywaniu rozwiązań.

Rada ds. Wspólnot Religijnych i PostawyŻyciowej w Oslo to miejsce, gdzie przedstawiciele różnych religii i postaw życiowych tworzą przestrzeń do dialogu opartego na refleksji, a nie debatowania nad tym kto ma rację. Pomimo istniejących różnic, wszystkie strony dążą do znalezienia wspólnego stanowiska, które uwzględnia potrzeby każdej z nich. Istotne jest, że te rozmowy nie mają na celu narzucenia konsensusu ani kompromisu żadnej ze stron. Wręcz przeciwnie, prowadzone są w duchu otwartości na wzajemne uczenie się, odkrywanie nowych faktów i zrozumienie potrzeb oraz uczuć innych.


Po piąte: Budowanie potencjału

Istotne jest wyposażenie członków społeczności w umiejętność dialogu, by stali się ekspertami we własnym życiu. Dostarczenie im odpowiednich narzędzi pozwoli rozwiązywać konflikty samodzielnie i działać dla wspólnego dobra.

Gdzie można nauczyć się sztuki dialogu? Jednym z takich miejsc jest Nansen Centrum ds. Pokoju i Dialogu w Lillehamer. To instytucja, która prowadzi procesy dialogu i rozwiązywania konfliktów oraz uczy innych tych umiejętności, zarówno w Norwegii jak i na świecie. Podczas naszej wizyty prowadził na przykład proces dialogu w Radzie ds. Wspólnot Religijnych i Postawy Życiowej na temat gender i tożsamości płciowej.

Dla Centrum Nansen dialog to przede wszystkim praca z nastawieniem i myśleniem ludzi, która wzmacnia umiejętności demokratyczne. Te umiejętności z kolei poprawiają naszą zdolność do efektywnego działania na rzecz włączenia społecznego i przeciwdziałania uprzedzeniom. Centrum Nansen wierzy, że ludzie są ekspertami we własnym życiu i że jeśli dostaną odpowiednie narzędzia, to z powodzeniem rozwiążą swoje konflikty. Dlatego w Nansen szkolą się na przykład lapońskie kobiety - rdzenne mieszkanki północnej części Półwyspu Skandynawskiego, które później wdrażają dialog w swoich społecznościach.

Centrum Nansen prowadzi również szkolenia dla lokalnych samorządów, aby wzmocnić kompetencje osób pracujących w administracji do prowadzenia dialogu międzypokoleniowego, aby mogli lepiej odpowiadać na potrzeby seniorów i młodzieży. Uczniowie szkół uczą się jak wykorzystywać dialog w szkole, wzmacniana jest w ten sposób samorządność uczniowska.

Doświadczenia centrum pokazują, że dialog jest skuteczną metodą budowania mostów ponad podziałami etnicznymi, kulturowymi, politycznymi i społecznymi. Proces dialogu prowadzi do wypracowywania przez społeczności własnych strategii i rozwiązań problemów, w tym narzędzi zapobiegania konfliktom i przekształcania ich.

0 comments